عوارض خیلی مهم و خطرناک ناشی از تزریق وریدی ( Effects of intravenous injection )
عوارض تزریق سیاهرگی عبارت‌اند از:
- اینفیلتراسیون
- هماتوم
- آمپولی هوا
- فلبیت
- تزریق خارج از رگ و تزریق داخل سرخرگ
تزریق اشتباه درون سرخرگ از بقیه عوارض نادرتر اما به همان اندازه خطرناک‌تر است.
اینفیلتراسیون ( infiltration )
نشت مایع یا دارو را به خارج از فضای داخل سیاهرگ – به بافت‌های نرم اطراف – اینفیلتراسیون می‌گویند. عموماً به علت جاگذاری نامناسب نیدل یا آنژیوکت در فضای خارج لومن رگ به وجود می‌آید. ازنظر بالینی با تورم بافت نرم اطراف محل تزریق، مشخص می‌شود.
همچنین پوست، سرد، سفت و رنگ‌پریده می‌شود. اگر مایع نشت یافته اندک باشد، عواقب کمی را به دنبال دارد، اما داروهای خاصی هستند که ولو به میزان بسیار اندک، برای بافت‌های نرم اطراف صدمه زا خواهند بود.
هماتوم ( Hematoma )
هماتوم حالتی است که در اثر نشت خون از رگ به بافت‌های نرم اطراف به وجود می‌آید. اگر آنژیوکت بیش از یک دیواره از یک رگ را پاره کند؛ و یا درصورتی‌که پس از درآوردن آنژیوکت روی محل ورود آنژیوکت فشار وارد نشود این حالت ایجاد می‌شود.
هماتوم با فشار مستقیم قابل‌کنترل بوده و پس از یک دوره دوهفته‌ای خودبه‌خود برطرف می‌شود.
آمپولی هوا ( Air embolism)
آمپولی هوا در اثر ورود مقادیر زیاد هوا به داخل سیاهرگ بیمار از طریق ست سرم به وجود می‌آید. تیوب‌های ست سرم در حدود ۱۳ سی‌سی هوا را در خود نگه می‌دارند؛ هر بیمار می‌تواند عموماً تا ۱cc/kg هوا را تحمل کند.
بچه‌های کوچک در معرض خطر بیشتری قرار دارند. آمپولی هوا به‌آسانی با هواگیری ست‌های سرم قابل‌پیشگیری است. خوشبختانه این عارضه بسیار نادر است.
فلبیت و ترومبوفلبیت ( thrombophlebitis )
فلبیت و ترومبوفلبیت شیوع بالایی دارند. فلبیت التهاب دیواره رگ است که در اثر pH ماده دارویی تجویزشده به وجود می‌آید؛ اما ترومبوفلبیت، التهابی است که در اثر ترومبوز ایجاد می‌شود. هر دو این عوارض در رگ‌های پشت دست، نسبت به رگ‌های آنتی کوبیتال، شایع‌ترند.
این عوارض مشخصاً در بیماران بستری در بیمارستان که یک آنژیوکت برای چند روز در جای خود باقی می‌ماند به وجود می‌آیند.
در بیمارستان‌ها معمولاً از آنژیوکت برای تزریق استفاده می‌شود که این وسیله در مقایسه با نیدل های فلزی خطر فلبیت را افزایش می‌دهند.
چون نیدل های فلزی برای اندوتلیوم عروق حساسیت‌زایی کمتری دارند. (نیدل ها معمولاً در تزریق کوتاه‌مدت سیاهرگی، – کمتر از سه ساعت – استفاده می‌شوند؛ درحالی‌که آنژیوکت‌ها زمان بیشتری در جا می‌مانند.) ماده تزریق‌شده نیز به‌خودی‌خود می‌تواند فلبیت ایجاد کند و برای پوست محرک باشد. بیماران سالمند نیز استعداد بیشتری برای ابتلا به فلبیت دارند.
تزریق خارج از رگ
تزریق خارج رگ یک دارو ممکن است منجر به درد، تأخیر در جذب و یا صدمه بافتی شود (درصورتی‌که pH ماده تزریق‌شده بسیار پایین یا بسیار بالا باشد). چنانچه حجم تزریق‌شده زیاد بوده و پوست برآمده شده و ایسکمیک به نظر برسد؛ باید پروکایین ۱% در ناحیه موردنظر تزریق شود.
پروکایین یک گشادکننده عروقی است. این دارو هم خون‌رسانی به ناحیه و هم تخلیه سیاهرگی را افزایش داده و باعث بیرون راندن دارو از بافت می‌گردد.
تزریق داخل سرخرگی
تزریق داخل سرخرگی، به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما بسیار خطرناک‌تر است. بهترین اقدام پیشگیری و مطمئن شدن از ورود نیدل به داخل سرخرگ به هنگام رگ گیری است. به یاد داشته باشید که سیاهرگ‌ها نسبت به سرخرگ‌ها سطحی‌ترند.
چنانچه موقع رگ گیری وارد سرخرگ بشوید، پمپاژ خون روشن را به درون آنژیوکت خواهید دید. این حالت زمان وارد شدن به سیاهرگ دیده نمی‌شود. تزریق داخل سرخرگ معمولاً باعث اسپاسم سرخرگ شده و نهایتاً به علت گانگرن، سبب از دست رفتن عضو می‌گردد.
در موارد تزریق داخل سرخرگ، تشخیص وضعیت اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. رنگ پوست و پر شدن مجدد مویرگی را مورد مشاهده قرار داده و نبض رادیال را لمس کنید.
پر شدن مجدد مویرگی (زمان لازم برای بازگشت رنگ قرمز به نوک انگشتان پس از فشار دادن آن) انعکاسی از خون‌رسانی به بافت است.
اگر زمان پر شدن مجدد مویرگی کاهش‌یافته باشد؛ می‌توان گفت که خون‌رسانی به اندام نیز کاهش‌یافته است.
|
مطالعه بیشتر : 💡 عوامل موثر در یک تزریق عالی که بیمار احساس کمتری از درد ناشی از تزریق کند |
