افتادگی پلك یا پتوز چیست؟
افتادگی پلك یا پتوز چیست؟
پلك مهمترین وسیله دفاعی چشم بوده که سطح جلویی آن از جنس پوست و سطح پشتی آن از غشای مخاطی به نام ملتحمه تشكیل می شود. از آنجا که پوست پلك نازکترین پوست بدن می باشد بیشترین تحرك را هم داراست.
از وظایف پلك گسترش اشك و مرطوب نگه داشتن سطح چشم می باشد.
به افتادگی پلك فوقانی و باریك (Ptosis) افتادگی پلك یا پتوز شدن شكاف پلكی اطلاق می شود که می تواند یك یا هر دو چشم را مبتلا کند. این بیماری ممكن است از مقدار کم که به زحمت قابل تشخیص است تا افتادگی کامل طوری که تمام مردمك را بپوشاند متغیر باشد. در این حالت فرد برای دیدن مناسب، ابرو و پیشانی خود را بالا داده و در موارد شدید، سر خود را به بالا و عقب گرفته و یا با انگشت، چشم خود را باز نگه می دارد. پتوز هم در بچه ها و هم در بزرگسالان رخ می دهد، اما بیشتر موارد آن در سالخوردگی است.
پتوز مادرزادی : این بیماری م یتواند در زمان تولد نوزاد، به دلیل عدم تكامل عضلات بالا برنده پلك و یا به همراه سایر بیماری های مادرزادی ظاهر شود که به آن افتادگی پلك مادرزادی اطلاق می شود.
افتادگی پلک
انواع اکتسابی این بیماری می تواند به دلیل اختلال در عضله بالا برنده پلك فوقانی در اثر افزایش سن (شایعترین علت)، اشكال در اعصاب مربوط به این عضلات، و یا آسیب پلك در اثر تومورها، التهابات و وارد شدن ضربه به پلك ایجاد شود.
شایعترین علامت آشكار پتوز در کودکان، اغلب عدم تقارن چین پلك فوقانی است. کودکان مبتلا به پتوز ممكن است برای دیدن مجبور شوند، گردن خود را به عقب خم کنند یا ابروها را به سمت بالا بكشند.
این حرکات سر و صورت نشان م یدهند که کودك سعی م یکند برای دیدن از هر دو چشم استفاده نماید. بعد از گذشت چند سال، این وضعیت های غیر طبیعی سر ممكن است منجر به اختلالات ظاهری سر و گردن شود.
علائم و نشانه های پتوز:
عدم زیبایی و عدم تقارن پلك ها
گاهی بیماران از خستگی زودرس و اشكال در مطالعه شكایت دارند.
محدودیت میدان بینایی خصوصا در بخش فوقانی
اختلال میدان دید خصوصا در بچه ها
سردرد ناحیه پیشانی به خاطر عملكرد زیاد از حد عضله پیشانی به منظور بالا بردن ابرو، این افراد معمولا بعد از چند ساعت که از کار و فعالیت روزانه می گذرد به علت انقباض بیش از حد عضله پیشانی دچار سردرد و خستگی زودرس می شوند و اغلب نیاز به استراحت های کوتاه مدت طی روز دارند.
مشكلات ناشی از پتوز در کودکان
شایعترین اختلال جدی مرتبط با پتوز دوران کودکی، تنبلی چشم می باشد. پتوز به دو علت می تواند باعث تنبلی چشم شود:
یكی انسداد مسیر بینایی در پتوز شدید و دیگری ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید ناشی از آن. به علاوه پتوز ممكن است انحراف چشم را مخفی نماید و این مورد نیز می تواند منجر به تنبلی چشم شود.
درمان پتوز مادرزادی
در اغلب موارد، پتوز کودکان با جراحی درمان می شود. اگر تنبلی چشم هم وجود داشته باشد، ممكن است درمان با قرار دادن پوشش بر روی چشم سالم، استفاده از عینك یا قطره چشمی ضروری باشد.
تشخیص لزوم انجام جراحی و انتخاب روش مناسب، بر اساس عوامل زیر صورت می گیرد:
سن کودك، درگیری یك یا هر دو پلك، شدت پتوز، قدرت عضلات بالا برنده و پایین آورنده پلك و وضعیت حرکات چشمی.
در اوایل دوران زندگی معمولا ضرورتی به انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط پتوز وجود ندارد.
کودکان مبتلا به پتوز باید به طور منظم از نظر تنبلی چشم، عیوب انكساری و حالتهای وابسته، توسط چشم پزشك معاینه شوند و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.
علل پتوز بزرگسالان
شایعترین علت پتوز در بالغین، کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله بالابرنده پلك می باشد.
وقوع این مشكل ممكن است ناشی از علل زیر باشد:
افزایش سن، بعد از جراحی کاتاراکت (آب مروارید) یا سایر جراحی های چشمی و ضربه به چشم.
پتوز بالغین همچنین ممكن است عارضه سایر بیماری ها مانند بیماری های عصبی یا عضلانی و در موارد نادر تومورهای حدقه چشم باشد که عضله بالا برنده پلك یا عصب آن را درگیر می کنند.
افتادگی پلک بزرگسالان
چشم پزشك پس از بررسی کامل بیمار، راجع به رو ش های درمانی مختلف و عوارض و خطرات احتمالی آنها، اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار خواهد داد.
برای تشخیص علت پتوز و انتخاب بهترین روش درمانی ممكن است نیاز به انجام آزمایش خون، عكسبردار یهای مخصوص و یا سایر آزمایشات باشد. در صورت کشف علت زمین های، باید ابتدا این مورد اصلاح شد. اما در اغلب موارد، درمان نهایی جراحی است که نوع جراحی نیز بر اساس شدت پتوز و سایر عوامل تشخیصی تعیین
می شود.
فواید عمل پتوز چیست؟
آمادگی قبل از عمل پس از انجام آزمایشات لازم و مدارکی که پزشك درخواست کرده است، پذیرش و تشكیل پرونده انجام می شود.
رویت عكس هایی از خانواده بیمار به جراح شانس این را می دهد که اعضای دیگری از خانواده را نیز مورد بررسی قرار دهد.
براساس تاریخچه گرفته شده، بیمار یهای زمینه ای همراه یا عامل پتوز شناسایی می شود.
1. جلوگیری از آمبلیوپی (تنبلی چشم) و استرابیسم (انحراف چشم)
2. بهبود کیفیت دید
3. بهبود ظاهر فرد و افزایش اعتماد به نفس
4. بهبود تقارن و تشابه پلكها با یكدیگر
5. برگرداندن زیبایی طبیعی به فرد
قبل از عمل، بیماران نیازمند انجام آزمایشات دقیق و کاملی هستند که شامل تاریخچه پزشكی و خانوادگی، تاریخچ های از داروها و واکنش های آلرژیك و همچنین بررسی و معاینه بیمار است.
توصیه های قبل ازعمل:
بیمار باید دو هفته قبل از عمل جراحی داروهایی که میزان خونریزی حین عمل یا پس از عمل جراحی را افزایش می دهند مثل آسپیرین، دیكلوفناك، بروفن، وارفارین و… را با نظر پزشك معالج قطع یا کاهش دهد.
– روز قبل از عمل استحمام کنید و بهتر است که آقایان صورت خود را اصلاح کنند.
قبل از خروج از منزل تمام جواهرات، زینت آلات، ساعت مچی و .. خود را خارج نموده و در منزل بگذارید. از آرایش کردن چشم و لاك زدن ناخنها پرهیز کنید.
ناشتا بودن
در صورت نیاز به بیهوشی باید بیمار طبق جدول زیر ناشتا باشد. ناشتا بودن یعنی غذا نخوردن، چه با بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی عمل بشوید، باید ناشتا باشید. با توجه به اینكه در هنگام بیهوشی و عمل ممكن است غذا از معده به ریه شما وارد شود، تأکید می شود طبق جدول ضمیمه از مصرف غذا (نه داروهای حیاتی) پرهیز کنید.
آب، آب میوه طبیعی بدون قطعات میوه، نوشابه های که گاز آن گرفته شده باشد (نوشابه بدون گاز)، چای کمرنگ
بیمارانی که داروهای حیاتی مانند داروهای فشارخون، قلب، تشنج و … استفاده می کنند، داروهایشان را مانند همیشه با حدود 20 سی سی آب میل کنند و در صورت لزوم با پزشك معالج خود مشورت کنند.
داروهای کنترل قند پس از مشورت با پزشك استفاده شود.
لباس اتاق عمل حین عمل جراحی اصلاحی پتوز
قبل از بستری یا ورود به اتاق عمل بایستی لباس، کلاه، دمپایی یكبارمصرف اتاق عمل را تهیه نمایید، شما می توانید این اقلام را از غرفه داخل بیمارستان، تهیه نمایید.
لازم به ذکر است بسته مخصوص دمپایی یكبار مصرف اتاق عمل را باز نكنید و در اتاق عمل بعد عبور از خط قرمز، آنها را بپوشید.
این عمل یكی از عمل هایی است که اگر در حالت هوشیاری بیمار انجام شود، نتیجه بهتری می دهد. لذا ترجیحا” با تزریق ماده بیحسی موضعی و گاها” توام با داروهای آرامبخش وریدی انجام می شود.
درخصوص کودکان یا افرادی که بشدت مضطرب هستند این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.
مراحل عمل بدین شكل است که پس از اینكه بیمار روی تخت اتاق عمل دراز کشید. قطره بیحسی داخل چشمها چكانده می شود.
پوست ناحیه عمل با مواد ضدعفونی کننده تمیز شده و با پارچ ههای مخصوص استریل دور محیط عمل پوشانده می شود. علامت گذاری جهت محل برش روی پوست پلك بوسیله جوهر قابل شستشو کشیده می شود و سپس تزریق ماده بیحسی موضعی انجام می شود تا به پلك بیحسی داده شود.
برای کنترل و تنظیم میزان اصلاح و تقویت بخیه، نور خیر هکننده اتاق کم می شود و از شما خواسته می شود که چش مهایتان را باز کنید تا معلوم شود که آیا بخی هها در موقعیت مناسبی قرار دارند یا نه؟ و اگر لازم باشد آنها را تنظیم و متعادل می کنند. لبه های زخم را در محل چین طبیعی پوست با نخ های غیرقابل جذب بخیه می کنند.
تا از نظر زیبایی، ظاهر پلك حفظ شود، بطوری که پس از التیام زخم هنگامی که چشم باز است، جای زخم خیلی قابل تشخیص نباشد. پس از اتمام جراحی، چشم عمل شده با گاز پانسمان می شود.
پس از عمل جراحی پتوز
بلافاصله بعد از عمل، ممكن است پلكها، بطور کامل بسته نشود، در بسیاری از موارد، این عارضه مقطعی است. در طی این دوره، جهت جلوگیری از خشكی چشم، می توان از قطره و پمادهای مرطوب کننده استفاده کرد. خونریزی، عفونت و کاهش بینایی از عوارض بسیار نادر است کبودی و تورم پلك ها : ممكن است به مدت چند هفته پلكها دردناك، کبود و متورم به نظر برسند.
عفونت:
خطر عفونت متعاقب جراحی بسیار کم است.
تصحیح بیش از حد (Over Correction) :
این حالت پلك ها بعد از عمل، بیش از حد بالا کشیده شده است، در نتیجه امكان خشكی قرنیه وجود دارد. در این صورت از قطر ههای چشمی و پماد جهت جلوگیری از این امر استفاده می شود. گاهی با ماساژ و کشش پلك بطور قابل ملاحظ های مساله بهبود می یابد و گاهی اوقات، نیاز به عمل جراحی مجدد خواهد بود.
تصحیح کمتر از حد معمول :(Under Correction)
افتادگی در پلك باقیمانده است . تصحیح کامل انجام نشده و ممكن است نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
عدم تصحیح انحنای پلك (Poor Contour)
پلك فوقانی اصلاح شده نیست.
از هر 25 بیمار، یك بیمار نیاز به عمل مجدد دارد حدودأ 6/3درصد افراد نیاز به عمل جراحی مجدد پیدا می کند.
مراقبت های بعد عمل جراحی:
چشم به مدت 24 تا 48 ساعت پانسمان می شود. معمولا پلك بالا به مدت 7 الی 10 روز متورم است. زخم باید تمیز و خشك و بدون ترشح باشد. دستورات لازم در مورد نحوه تمیز کردن زخم و استفاده از پمادها به شما داده خواهد شد. معمولا 2 تا 3 هفته از پمادها استفاده می شود.
عوارض عمل جراحی پتوز
1.جهت پیگیری معمولا روز پس از عمل و 1یا 2 هفته پس از عمل با صلاحدید پزشك باید مراجعه کنید.
2. پانسمان چشم روز بعد از عمل برداشته می شود.
3. جهت معاینه، در تاریخ های تعیین شده دقیق مراجعه کنید.
4. مصرف قطره های چشمی حداکثر تا یك ماه پس از عمل لازم است.
5. در هر مراجعه داروهای مصرفی بخصوص قطره ها را با خود بیاورید و نام آنها را نیز یاد بگیرید. زیرا ممكن است به علت مشابهت ظاهری برخی قطر هها و نداشتن دید کافی داروها را جابجا مصرف نمائید.
6. طرز مصرف قطره و پماد را حتماً از پزشك خود سؤال کنید. مصرف صحیح و به موقع داروهای بعد از عمل به اندازه خود عمل اهمیت دارد.
7. در فواصل خواب ( 5 الی 6 ساعت) لازم نیست برای چكاندن از خواب بیدار شوید، ولی بهتر است این مسئله را از پزشك خود سؤال کنید.
8. در صورتی که نوبت استفاده از قطر هها همزمان باشد پس از مصرف قطره اول 5 تا 10 دقیقه صبر کنید تا اثر لازم را در چشم داشته باشد و سپس قطره بعدی را استفاده نمایید.
9. چند روز پس از عمل پتوز، چشم باز می ماند لذا معمولاً در پایان برخی از جراحی ها، با استفاده از یك نخ بلند که در پلك تحتانی بخیه زده می شود، به بسته شدن بهتر چشم کمك می شود. در طول روز، ادامه این نخ با چسب ضدحساسیت به گونه فیكس می شود و در طول شب به پیشانی تا چشم بسته شود.
روش صحیح قطره چكاندن در چشم
1. دستهایتان را قبل از استفاده از قطر هها با آب و صابون بشویید.
2. صاف بنشینید، به آرامی سرتان را به عقب برگردانید.
3. با چشم هایتان به سقف نگاه کنید.
1. قطره چكان را 2 سانتیمتر بالای چشم بیمار قرار دهید و آنرا فشاردهید. قطره را بداخل این فضا انداخته بدون اینكه نوك قطر هچكان با چشم یا پلك تماس یابد. (به منظور جلوگیری از آلودگی شده ظرف قطره)
2. چشم قابلیت نگهداشتن فقط یك یا دو قطره را در یك زمان دارد.
اگر اطمینان ندارید که قطره داخل چشم افتاده، قطره دیگری را بچكانید.
3.بیشتر قطره های چشمی از طریق سیستم مجرای اشكی – بینی وارد بینی می شوند.
4.در صورت لزوم برای جلوگیری از این کار با انگشت محل تلاقی دو پلك نزدیك به بینی را به مدت 2 تا 3 دقیقه بفشارید. زمانیكه شما پلك می زنید قطره به خارج از چشم پمپ می شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از این کار چشمهایتان را به آرامی ببندید.
5.مراقب باشیدکه فشار انگشت مستقیما به کره چشم وارد نشود، زیرا این امر می تواند سبب باز شدن بخیه ها یا زخم محل عمل شود.
6. در جراحی پتوز اغلب تا مدتی چشم اندکی باز می ماند که بایستی شب ها با مصرف پماد تجویز شده، مانع خشك شدن چشم شد. معمولاً پس از چند ماه چشم با شرایط فوق سازگار شده و نیاز به مصرف پماد نیست. لازم به ذکر است در برخی از موارد این امر سالها بایستی ادامه یابد.
7. نماز خواندن از همان روز اول عمل با تیمم روی سنگ بلامانع است و سجده کردن مانعی ندارد.
8. زمان حمام کردن را از پزشك خود سؤال کنید ولی معمولاً از روز دوم به بعد می توانید حمام کنید و هنگام شستشو صورت و سر فقط از شامپوی بچه استفاده کنید.
9. از روز پس از عمل، مطالعه، تماشای تلویزیون تا حدی که چشم ها خسته نشود بلامانع است.
10. در صورت داشتن درد شدیدی که با مسكن بهبود نمی یابد، قرمزی چشم، حساسیت به نور و کاهش دید، فوراً به پزشك و یا درمانگاه اورژانس چشم مراجعه کنید.
11. برخی اعمال جراحی پتوز در کودکان توسط ن خهای خاصی بطور موقت و جهت جلوگیری از تنبلی چشم، ناشی از بسته بودن پلك انجام می شود. لذا با رشد صورت اثر آن عمل از بین رفته و پس از تكمیل رشد صورت اغلب عمل جراحی بایستی تكرار شود و در بار دوم معمولاً از رو شهای دائمی تر استفاده می شود. تعداد روزهای بعد از عمل را همیشه بخاطر بسپارید و در هر مراجعه یادآوری نمائید.
