- صفحه اصلی
- مهارت های اتاق عمل , مهارت های هوشبری
- نیدل استیک Needlestick injury
نیدل استیک Needlestick injury
نیدل استیک ؛ چگونه ایجاد می شود؟ ، چه باید کرد ؟ !
نیدل استیک یکی ز عوارض شایع درمانی ویژه در پرسنل درمان و تممی کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند می باشد و عفونتهای ناشی از نیدل استیک و زخم های بیمارستانی امروزه اهمیت زیادی یافته و نظام سلامت کشورها را به چالشی جدی فرا می خواند . افزایش بیمارستان ها ، ظهور بیماری های باز پدید ، افزایش روز افزون مقاومت های میکروبی و نیاز به خدمات متنوع پزشکی بروز عفونتهای ناشی از خدمات درمانی را اجتناب ناپذیر میسازد .
بنابراین هدف کلی در کنترل عفونتهای بیمارستانی ، کاهش و به حداقل رساندن این عفونتها تا حد ممکن میباشد چرا که این عفونتها علاوه بر مرگ و میر ایجاد عوارض ، با افزایش مدت بستری موجب افزایش قابل توجه هزینه خدمات درمانی شده و در نهایت سبب نارضایتی گیرندگان خدمت میگردند .
نیدل استیک شدن به مفهوم آسیب نفوذی جلدی ناشی از وسایل نوک تیز پزشکی آلوده به خون و یا ترشحات بدن بیماران بوده و بزرگترین عامل تهدید کننده ی کارکنان شاغل در بخش درمانی است .
این حادثه ممکن است در مراحل مختلف مراقبت های درمانی اعم از تزریق داروهای عضلانی یا وریدی ، گذاشتن درپوش برای سر سوزن، گذاشتن در ظرف مخصوص اشیای نوک تیز و یا لغزیدن سوزن یا چاقوهای جراحی یا سایر ابزارهای تیز در پوست جراحان ایجاد شود که زخم چاقوهای جراحی به مراقبت بیشتری نسبت به نیدل استیک نیاز دارد .
معمولاً زخم نیدل استیک به صورت خونریزی خفیف قابل دیدن است اما در واقع خطر عفونت ویروسی است که باقی می ماند . مطالعات آینده نگر نشان داده اند که میزان بروز واقعی نیدل استیک شدن بالاتر از میزانی است که در مطالعات گذشته نگر گزارش می شود و مقدار آن از 14 تا 839 مورد آسیب به ازاء هر 1000 نفر پرسنل در سال متغیر است .
مطالعات نشان داده اند که در ۲۰ کشور دارای اساسنامه ای امنیت تزریقات ، کارکنان بخش درمانی به طور متوسط در هر سال ۹ – ۱ بار نیدل استیک شدن را تجربه می کنند . در یک تحقیق انجام گرفته توسط سازمان جهانی بهداشت WHO در نواحی شرقی مدیترانه مشخص شده است که هر یک از افراد بخش درمانی در هر سال به طور متوسط ۴ بار نیدل استیک می شوند .
از لحظه ای که فرد نیدل استیک می شود در معرض انواع آسیب های جسمی و روحی قرار می گیرد که این عوارض روحی می توانند بسیار شدیدتر از عوارض جسمی باشند . کارکنان در خلال آسیب ، استرس ها و هیجانات روحی فراوانی را تجربه می کنند که قابل اندازه گیری نیستند .
به محض نیدل استیک شدن سیل افکار مخرب ، ذهن فرد را مورد هجوم قرار داده و تا زمان مشخص شدن نتیجه ی آزمایش فرد از آسیب های روحی در امان نیست . افسردگی و گوشه گیری از نتایج روحی نیدل استیک شدن میباشد که با منفی شدن نتیجه ی آزمایش این عوارض روحی نیز از بین می روند .
از عوراض جسمی نیدل استیک ، می توان به آلودگی با سه ویروس هپاتیت B ، هپاتیت C و HIV اشاره کرد .
بهترین راه تعیین امکان آلودگی ، گرفتن نمونه ی خون و آزمایش از فرد بیمار است نه فردی که نیدل استیک شده است چرا که اگر فرد نیدل استیک شده به عنوان مثال به ایدز ، هپاتیت آلوده شده باشد نتیجه ی آزمایش تا سپری شدن دوره ی کمون مثبت نمی شود .
بنابراین با انجام آزمایش از فرد بیمار می توان تشخیص داد که فرد به ایدز یا هپاتیت آلوده شده یا نه و قبل از بروز علائم و پیش روی بیماری درمان را آغاز کرد .
به طور کلی کارکنان بخش درمانی،کارکنان آزمایگاه تشخیص طبی و حتی پرسنل خدمات شهری که در زمینه جمع آوری زباله های بیولوژیک فعالیت می کنند جهت پیشگیری از ابتلا به بیماریهای حاصل از نیدل استیک شدن باید تحت آموزش های بهداشتی و اقدامات عملی بهداشتی نظیر واکسیناسون های مربوطه قرار گیرند .
فرآیند اقدامات لازم پس از وقوع نیدل استیک
-کمک به خونروی، سپس شستشو و ضدعفونی محل آسیب دیده
-گرفتن۴-۵ سی سی خون از بیمار(درصورت مشخص بودن فرد منشاء) و درخواست آزمایشات HIV،HCVوHBS
-ارسال نمونه خون به آزمایشگاه و تاکید بر وقوع نیدل استیک به پرسنل آزمایشگاه
-اطلاع به کارشناس کنترل عفونت و درصورت عدم حضور وی اطلاع به سوپروایزر کشیک( جهت کارکنان بیمارستانی)
-ارسال نمونه خون همراه با برگ درخواست آزمایش توسط کارشناس کنترل عفونت به سازمان انتقال خون( جهت کارکنان بیمارستانی)
-پیگیری جواب آزمایش و اطلاع به فرد آسیب دیده
-انجام اقدامات و پیگیری لازم با توجه به نتیجه آزمایش
تزریق واکسن هپاتیت B یکی از راههای پیشگیری است .
در مورد ایدز و هپاتیت C که تزریق واکسن امکان پذیر نیست باید از روشهای پیشگیری از نیدل استیک شدن استفاده نمود .
از جمله این روشها می توان به :
احتیاط در هنگام گذاشتن در پوش سر سوزن ، احتیاط در هنگام بستن درب ظروف مخصوص سر سوزنها ، استفاده از ظرفهای مخصوص سرسوزن که احتمال برخورد آنها با پوست را کاهش می دهند و … اشاره کرد .
مرحله پيشگيري مي تواند در چندين سطح و شامل كاهش يا رفع در استفاده از وسايل تيز بيش از حد ممكن، كنترل هاي مهندسي (يعني نيدلهايي به همراه ابزارهاي ايمن)، كنترل هاي اجرايي شامل كارآموزي و قيد شرط هاي كافي، كنترل كار در زمان تمرين، در آخر شامل استفاده از ابزارهايي جهت گرفتن نيدل ها (بجاي استفاده از انگشتان)، عملكرد چاقوهاي جراحي،جلوگيري كردن از دست به دست براي حمل ابزار هاي تيز . پيشرفت هاي مهندسي-پزشكي شامل توسعه و پيشرفت درباره ي نيدل هاي بي خطر و دور ريختن بي خطر نيدل ها.
در جراحي وجود ست هايي از سوزنهاي لبه كلفت براي سوچور كردن، جهت كاهش زخم هاي نيدل استيك استفاده شود.
توجه:با توجه به اینکه بیشتر موارد نیدل استیک در اثر درپوش گذاری مجدد سرسوزن( Recaping)می باشد جدا از درپوش گذاری مجدد سرسوزن اجتناب کنید و نیدل ها را بدون درپوش در safety box بیاندازید.
بعد از زخم هاي نيدل استيك پروسيجر مهمي كه بايد انجام شود اين است كه ريسك عفونت فرد گيرنده كاهش يابد. محلي كه آسيب ديده است بايد با آب و صابون شسته شود.
اين عمل كه محل آسيب ديده را فشار دهند تا خون بيشتري بيرون بريزد نادرست است و توسط مركز كنترل بيماري ها( CDC) سفارش نشده است. تست هاي آزمايشگاهي هم براي فرد آسيب ديده جز مطالعات اساسي و پايه ای حساب مي شود.
در ايران ، با توجه به اهميت ايمن سازي پرسنل درماني و پيشگيري از بروز بيماريهاي واگيردار اقدامات انجام شده به شرح ذيل ميباشد:
* واكسيناسيون پرسنل برعليه هپاتيت ب
* الزامي نمودن تشكيل پرونده بهداشتي
* نصب تابلو احتياطات استاندارد در كليه بخشها و واحدها درماني
* نصب اطلاعيه تزريقات ايمن
* برگزاري كلاس شناخت بيماري ايدز و هپاتيت در چند نوبت براي كليه پرسنل قبل از شروع به کار و به صورت دوره ای در زمان کار.
* و معرفي پرسنل آسيب ديده به پزشك كنترل عفونت جهت اقدامات درماني و معرفي به مركز بهداشت جهت واكسيناسيون
* تهيه تعدادي از ويالهاي ايمنوگلوبولين جهت موارد مواجهه( جهت پرسنل درمانی)
در ادامه به اختصار به سه بیماری مهم قابل انتقال از طریق نیدل استیک اشاره می کنیم :
هپاتیت B یک بیماری ویروسی است که کبد انسان را درگیر می کند . اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند بعد از مدتی بهبود یافته و ویروس در بدنشان باقی نمی ماند . در این صورت این افراد به هپاتیت حاد مبتلا هستند بیماری می تواند فاقد علامت یا دارای علائم خفیف مانند آنفولانزا باشد .
این علائم شامل می باشند :
احساس خستگی مفرط ، تب خفیف ، سردرد ، کاهش اشتها ، استفراغ ، اسهال ، یبوست و درد عضلات و مفاصل و کهیر .
بیشتر بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن فاقد علامت می باشند .
هپاتیت C نیز نوعی بیماری ویروسی است که در ابتدا می تواند مثل یک سرماخوردگی معمولی بروز کند ولی بیکاری مزمن آن برعکس سرماخوردگی معمولی به دلیل از کار افتادن کبد و مشکل بودن درمان می تواند حیات بیمار را به مخاطره بیندازد . این بیماری به تدریج به کبد آسیب می رساند .
یک کبد سالم مواد شیمیایی مورد نیاز بدن را میسازد و مواد سمی را از خون خارج می کند . در طی این بیماری کبد ملتهب شده و بافت طبیعی آن تخریب می شود و به جای آن بافت فیبری و فرسوده می ماند . طی ده تا سی سال بعد مشکلات کبدی مزمن از قبیل سیروز و سرطان هم ممکن است ایجاد شوند .
از علائم آن می توان به تهوع ، استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی ، کاهش وزن ، زردی یا یرقان و خارش پوست اشاره کرد و در موارد پیشرفته فرد دچار هپاتیت مزمن و التهاب و سرطان کبد می گردد .
همان طور که می دانید بیماری ایدز توسط نوعی ویروس از دسته ی رتر و ویروس ها بنام HIV ایجاد می شود و باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان و نقص آن می گردد . اولین ویروسی که وارد سلول میزبان می شود و از جمله ی پادتن ها در امان می ماند و وارد سایر سلولهای ایمنی می شود.
سلول هدف این ویروس سنفوسیت های T4 هستند . ویروس در سنفوسیت T4 آلوده تکثیر می شود و همین امر سبب تورم غدد لنفاوی می گردد . تورم غدد لنفاوی گاه ماهها یا سالها بعد از ابتلای اولیه پدیدارمی شود و همین می تواند مدتها به همان حال باقی بماند . بیماران اکثراً به شدت لاغر می شوند .
چون دیواره روده ی آنها مواد غذایی را بطور کامل جذب نمی کند . عرق کردن در شب و احساس خستگی و التهاب بیضه ها از دیگر علائم این بیماری است . در مرحله ی بعدی که در آن تصویر نهایی بیماری ایدز به نمایش گذاشته می شود حاصل از در هم شکسته شدن کامل سیستم دفاعی بدن است .
تعداد سنفوسیت های T4 به شدت کاهش یافته و در این حالت انواع بیماری های باکتریایی ، ویروسی و انگلی قادرند فرد مبتلا را از پا در بیاورند .
منابع :
1. قاسمی احمد، اعتماد الهام، بشیری جعفر. جراحت ناشی از نیدل استیک شدن و عوامل همراه آن در دو گروه پرسنل پرستاری و کارگران خدماتی بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. مجله بیماریهای عفونی ایران، 1388؛ 14(64):32-27.
2. احمدی زیبنده، یغمایی فریده. بررسی میزان آگاهی و عملکرد کارگران خدماتی درمورد بیماری هپاتیت B در بیمارستان لبافینژاد. مجله دانشکده پرستاری، 1386؛16(57):49-43.
3. اقبالیان فاطمه، منصف علیرضا. بررسی میزان ابتلا به عفونتهای پس از ترانسفوزیون در کودکان تالاسمیک همدان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، 1379؛7(3):17-15.
»» کارشناس جراحی و کارشناس ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی با ۱۷سال سابقه فعالیت در زمینه های مختلف دارو، درمان، تجهیزات پزشکی، اتاق عمل و دارای مهارت تخصصی در جراحی های آرتروسکوپیک زانو با تکنیک های اروپایی و امریکایی و انجام حدود 300 جراحی آرتروسکوپیک در اتاق عمل های ایران. مدیر سایت جامع اتاق عمل
حمیدرضا محمدی 167 نوشته در سایت جامع اتاق عمل دارد . مشاهده تمام نوشته های حمیدرضا محمدی- آشنایی با اتاق عمل
- آشنایی با هوشبری
- ارتوپدی و شکستگی
- پروسیجرهای جراحی اتاق عمل
- پوست، مو و زیبایی
- تجهیزات اتاق عمل
- تجهیزات هوشبری
- چشم
- دستگاه گوارش
- دیابت
- ذخیره
- رشته تحصیلی اتاق عمل
- رشته تحصیلی هوشبری
- زنان و زایمان
- زنان و زایمان و کودکان
- سرطان
- فضای اتاق عمل
- قلب و عروق
- کتاب های پزشکی
- کلیه و مجاری ادرار
- مقالات
- مقالات تخصصی بیهوشی
- مهارت های اتاق عمل
- مهارت های هوشبری
- ویدئو آموزش