سنگ کلیه و مراقبت های آن

سنگهای کلیه و مجاری ادراری

سنگهای کلیه و مجاری ادراری بیشتر در دهه های سوم و پنجم زندگی ایجاد می شود و بیشتر در مردان شایع است. حدود نیمی از مبتلایان به سنگهای کلیه و مجاری ادراری ،طی 5 سال بعد مجدداً مبتلا به سنگ کلیه خواهند شد.

سنگ ها هنگامی در دستگاه ادراری تشکیل می شوند که غلظت ادراری موادی مثل اگزالات کلسیم ، فسفات کلسیم و اسید اوریک افزایش یابد. سنگ ها در هر نقطه از کلیه یا مثانه می توانند ایجاد شوندکه در اندازه های مختلف در حدود ذرات شن تا اندازه یک پرتقال متغیر است.

دلیل تشکیل سنگها به وضوح مشخص نشده است عواملی مانند کاهش دریافت روزانه مایعات ، عفونت، بی تحرکی ، ایستائی ادرار )خودداری از دفع ادرار طی ساعات طولانی( ، افزایش غلظت کلسیم در خون بعضی از اختلالات جسمی مثل کلیه نعل اسبی ، تنگی های مزمن دستگاه ادراری ، در بیماریهای التهابی روده و مصرف بعضی از داروها مثل آنتی اسید ها ، آسپرین ، ویتامین D ، مسهل ها و … با این حال در بسیاری از بیماران هیچ علتی یافت نمی شود.

بعضی از سنگها بدون نشانه یا بانشانه های کم هستند و موجب تخریب تدریجی کلیه می شوند و بقیه آنها موجب بروز دردهای شدید و خنجری می شوند.

بسته به اینکه سنگها در کدام قسمت از کلیه و مجاری ادراری باشد علائم متفاوتی وجود دارد مثل درد شدید خنجری و حاد ، تهوع و استفراغ. غالبا بیمار تمایل به دفع ادرار دارد اما ادرار ناچیز دفع می شود که معمولا حاوی خون است( به دلیل خراشیدگی ناشی از سنگ)اگر سنگ گردن مثانه را مسدود کند احتباس ادراری به وجود می آید و اگر همزمان با عفونت باشد بسیار خطرناک است و خطر عفونت خون را به دنبال دارد.

تشخیص:

1 -آزمایش ادرار

2-آزمایش خون

3- عکس از کلیه ،میزنای و مثانه KUB

4- سونوگرافی

5- سابقه مصرف داروها

6- رژیم غذائی

7- سابقه فامیلی.

نواحی درد ناشی از سنگ کلیه

نواحی درد ناشی از سنگ کلیه

درمان:

در مورد سنگهائی با قطر 5/0 تا 1 سانتی متر احتمال دفع خودبخودی وجود دارد. سنگهائی با قطر بیش از 1 سانتی متر را پزشک اقدام به بیرون آوردن یا خرد کردن می کند. (توسط سنگ شکن)

خارج کردن سنگ کلیه

اهداف درمان عبارتند از :

1 – برطرف کردن انسداد

2 – خارج کردن سنگ 

3 تعیین نوع سنگ

4 – پیشگیری از تخریب کلیه

5 – کنترل عفونت

-6 برطرف کردن درد

روشهای درمان :

درمان به دو روش از طریق سنگ شکن و درمان جراحی صورت می گیرد.

روش جراحی به دو صورت است:

1. در یک روش درحالب بیمار یک لوله قرار میدهند که تا 2 هفته باقی می ماند و سپس مجددا طی یک عمل جراحی سبک آن را خارج می کنند.

2. در روشی دیگر بیمار دارای یک سوند ادراری و یک لوله در ناحیه پهلو می باشد که به یک کیسه وصل است و به خروج ترشحات و ادرار کمک می کند،این ترشحات خونی است و نباید موجب نگرانی بیمار شود. با دستور پزشک روز پس از عمل سوند ادراری خارج می شود.

توجه های لازم پس از عمل جراحی:

1.مایعات زیادی مصرف کنید تا در 24 ساعت حداقل 2/5 الی 3 لیتر دفع ادرار داشته باشید.اگر نیمی از مایع دریافتی بیمار آب باشد باید به طور یکنواخت دریافت شود. (در طول 24 ساعت). در آب و هوای گرم ،تب و اسهال نیاز به مایعات بیشتر است.

2. خود را عادت دهید هر 1 الی 2 ساعت یک لیوان آب بنوشید.موقع خواب 2 لیوان و علاوه بر آن یک لیوان آب کنار بستر باشد تا در صورت بیدار شدن برای جلوگیری از غلیظ شدن ادرار در طول شب بنوشید.

3.از ورود به آب و هوای گرم به علت کم آبی و کاهش حجم ادرار خودداری کنید.

4.از فعالیتها و ورزشهایی که منجر به تعریق شدید و کم آبی می شود اجتناب کنید ، قبل از فعالیت و ورزش مایعات زیاد مصرف کنید.

5. از بی حرکت ماندن طولانی که سبب رکود ادرار و افزایش کلسیم ادرار می شود اجتناب کنید.

6. به محض احساس دفع ادرار،سریعا ادرار کنید تا از رکود ادرار جلوگیری شود.

7.رژیم غذائی دستور داده شده توسط پزشک را اجرا کنید.

8.کشت ادرار را به طور دوره ای انجام دهید تا اگر عفونت ادراری ایجاد شده باشد سریعاً درمان شود.

9.علائم عفونت مجاری ادراری بیمار شامل (سوزش ادرار،تکرر ادرار ، تمایل شدید به دفع ادرار و تب)
می باشد.

10. درد های حاد و درد ناحیه تناسلی هم از علائم عود سنگ ادراری می باشد .

11. اگر لوله ای که در پهلوی شماست ترشح داشت آنرا پانسمان کنید در صورتی که ترشحات زیاد بود و چند روز ادامه داشت به پزشک خود مراجعه کنید . لوله را دست کاری نکنید و مواظب باشید کشیده نشود .

 منبع : کتاب پرستاری داخلی جراحی برونر و سودارث