سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد(Cancer of the liver)
سرطان های کمی از کبد منشاء می گیرند. تومورهای اولیه اکثرا در مبتلایان به بیماری های مزمن کبدی دیده می شوند (سیروز). کارسینوم سلول کبدی (HCC) شایعترین نوع تومور اولیه کبد است. این تومور به دلیل رشد سریع و متاستاز به نقاط دیگر بدن غیر قابل برداشت است.
انواع دیگر تومورها عبارتند از:
کلانژیوسلولار کارسینوما (CCC) و تلفیق HCC و CCC. . این تومورها اگر زود تشخیص داده شوند احتمال برداشت وجود دارد، هرچند که تشخیص سریع آن به ندرت اتفاق می افتد.
سیروز، هپاتیت B و C و مواد سمی شیمیایی خاصی در علت شناسی HCC مؤثر شناخته شده اند. مصرف سیگار بخصوص به همراه الكل به عنوان عامل خطر محسوب می شوند.
مواد دیگری که در بروز سرطان کبد دخالت دارند شامل آفلاتوکسین و سایر کپک های سمی مشابه هستند، نیمی از تمام تومورهای کبدی، متاستاز از نواحی اولیه دیگر هستند.
تظاهرات بالینی
- تظاهرات اولیه بیماری شامل درد (درد مبهم در ربع فوقانی راست شکم، اپی گاستر و یا پشت)، کاهش وزن، کاهش توانایی، بی اشتهایی و کم خونی هستند.
- بزرگی کبد و سطح نامنظم آن ممکن است در لمس کشف شود.
- زردی فقط در صورت انسداد مجاری صفراوی بزرگ رخ می دهد.
- آسیت، در صورت گرفتاری و انسداد سیاهرگ باب و با انتشار سلول های سرطانی به حفره پریتوئن ایجاد می شود.
ارزیابی تشخیصی
تشخیص براساس علائم و نشانه های بالینی، شرح حال و معاینه و یافته های آزمایشگاهی و رادیوگرافی، اسکن PET ، اسکن کبدی، توموگرافی، کامپیوتری الکوسیتوز (CT اسکن)، MRI، آرتریوگرافی، لاپاراسکوپی یا بیوپسی تأیید می شود.
لکوسیتوز (WBC )اریتروسایتوز ( RBC ) ، هیپرکلسمی، هیپوگلیسمی و هیپوکلسترولمی ممکن است در ارزیابی های آزمایشگاهی دیده شود.همچنین بالا بودن سطح آلفافیتوپروتئین (AFP) ممکن است وجود داشته باشد.
درمان طبی:
پرتودرمانی
- تزريق داخل وریدی آنتی بادی هایی که به طور اختصاصی به آنتی ژن های همراه با تومور حمله می کنند.
- جهت پرتودرمانی بین سلولی، منبع قوی مولد اشعه از راه پوست در کبد قرار داده می شود.
شیمی درمانی
- از شیمی درمانی سیستمیک و تزریق های ناحیه ای برای دادن ترکیبات نئوپلاسمی استفاده می شود.
- با استفاده از یک پمپ قابل کاشت داروهای شیمی درمانی با غلظت بالا را از راه شریان کبدی به کبد می رسانند..
تخليه صفراوی از راه پوست
- در بیمارانی که تومور آنها غیرقابل جراحی است یا خطر جراحی بالا می باشد، یک راه فرعی از مجرای کبدی، پانکراسی یا صفراوی گذاشته می شود.
- عوارض آن شامل عفونت، نشت صفرا، خونریزی و انسداد مجدد سیستم صفراوی است.
- ارزیابی بیمار از نظر تب و لرز، درناژ از اطراف لوله، تغییر علائم حیاتی و شواهد انسداد مجاری صفراوی مانند افزایش درد و خارش و بروز مجدد زردی انجام گیرد.
دیگر اقدامات غیرجراحی
- هیپرترمی به منظور نکروزر بافت تومور؛ به تومور گرما می دهند، بدون اینکه به بافت های دیگر آسیبی برسد.
- جراحی با کرایو از روش های جدید درمانی محسوب می شود.
- در تومورهای کوچک فرستادن امیولی از راه سرخرگ به ناحیه تومور مفید می باشد، تزریق الکل ممکن است برای ایجاد نکروز در تومور استفاده شود.
- در ایمونوتراپی، لنفوسیت های دارای واکنش تندنوموری را به بیمار تزریق می کنند.
درمان جراحی
- اگر تومور اولیه کبد متمرکز باشد یا محل تومور اولیه را به طور کامل بتوان خارج نمود و متاستاز هم محدود باشد، ناحیه درگیر کبدی خارج می شود.
به دلیل ظرفیت بالای بازسازی سلولی در کبد، حدود ۹۰ درصد از کبد را با موفقیت می توان خارج نمود. وجود سیروز توانایی بازسازی کبد را محدود می سازد.
ارزشیابی و آمادگی قبل از عمل
- وضعیت تغذیه بیمار، مایعات، وضعیت روحی و نیازهای جسمانی او را قبل از عمل ارزیابی نمائید.
- دستگاه گوارش را با مواد مسهل، تنقیه و آنتی بیوتیکهای روده ای اماده کنید.
پیوند کبد برای درمان تومورهای کبدی
تعویض کبد با یک عضو اهدایی سالم عمل موفقیت آمیز بوده است. اما میزان عود بدخیمی اولیه کبد بعد از پیوند ۷۰ تا ۸۵ درصد است.
اقدامات پرستاری بعد از عمل
به قسمت اقدامات پرستاری در مبحث سرطان مراجعه کنید.(جهت مطالعه بیشتر)
- از نظر مشکلات احتمالی ناشی از درگیری دستگاه قلبی – ریوی، عوارض عروقی و اختلالات عملکرد دستگاه تنفسی و کبدی بیمار را ارزیابی نمایید.
- توجه دقیقی به اختلالات متابولیکی در بیمار نمایید (گلوكز، پروتئین و لیپیدها).
- مراقبت و کنترل شدید در دو سه روز اول از بیمار داشته باشید.
- بیمار را تشویق کنید تا زود راه بیفتند و اقدامات مراقبتی دیگر بعد از عمل را شروع کنید.
- در جراحی کرایو، به دقت افت درجه حرارت، خونریزی، نشت صفرا و میوگلوبینوری را زیرنظر بگیرید.
- به خانواده بیمار ارزیابی و گزارش مشکلات و عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی را آموزش دهید.
- اهمیت پیگیری بیماری برای ارزیابی پاسخ بیمار و تومور به شیمی درمانی و کنترل محلی که پمپ گذاشته شده و بروز اثرات سمی داروها را به بیمار آموزش دهید.
- بیمار را تشویق نمائید که فعالیت های خود را در اسرع وقت از سر بگیرد و از فعالیتهایی که موجب صدمه به پمپ می شود، خودداری نماید.
- علائم عوارض پس از جراحی را بازگو کنید و بیمار را ترغیب کنید تا در صورت بروز مشکلات به پرستار با پزشک اطلاع دهد.
- روش های شستشو را آموزش دهید تا از ورود باکتری ها اجتناب شود (مانند عدم اسپیره کردن با کشیدن به داخل سرنگ).
- به بیمار و خانواده اش اطمينان دهید و از میزان ترس آنها درباره خروج لوله جلوی صفرا بکاهید.
- دستورالعمل های کتبی و شفاهی را درباره مراقبت از لوله تخلیه صفرا به بیمار و خانواده او ارائه دهید، روش های تمیز و خشک نگه داشتن محل لوله را آموزش دهید.
- در صورت لزوم به منزل بیمار بروید.
- همراه با سایر اعضای معالج به بیمار کمک کنید تا به طور موثر با درد، ضعف، خارش، کمبود مایع، زردی و نشانه های ناشی از متاستاز به سایر مناطق برخورد کند.
