تعویض مفصل هیپ یکی از اعمال جراحی است که از سال ۱۹۶۰ باب شد. عمل جراحی تعویض مفصل هیپ امروزه به عنوان موفقیت آمیزترین روش درمانی در رشته ارتوپدی شناخته میشود. توتال هیپ آرتروپلاستی نوع عمل جراحی ارتوپدی است.
آرتروپلاستی به معنای بازسازی مفصل می‌باشد. وقتی مفصلی خراب شده و برای بیمار مشکل ایجاد میکند، این آسیب ممکن است به حدی باشد که نیاز به درمان جراحی پیدا کند. در این وضعیت ممکن است از اعمال جراحی متفاوتی استفاده شود. یکی از آنها تعویض مفصل است.
در عمل جراحی تعویض مفصل قسمت یا قسمت‌هایی از اجزای تشکیل دهنده مفصل با یک جزء مصنوعی جایگزین می شوند. این روش در غالب اوقات میتواند درد مفصل ران را به طور کامل از بین ببرد.
شایع ترین علتی که مفصل مصنوعی در ناحیه لگن به کار می‌رود، آرتروز مفصل لگن است و بیشتر در افراد مُسن به کار می‌رود. البته برخی افراد هم به دلایل گوناگون در سنین پائین تر دچار آرتروز مفصل میشوند، اما عمدتا بالای سن ۶۵ تا ۷۰ سال انجام میشود.
در شکستگی‌های لگن چه شکستگی‌های گردن استخوان ران و چه شکستگی مفصل استابولوم که دچار آرتروز زودرس میشوند نیز میتوان به صورت اولیه مفصل مصنوعی را تعبیه کرد و بعدها اگر جوش نخورد و یا بد جوش بخورد و به علت درمان نامناسب آسیب مفصل هیپ برقرار شود آن زمان میتوان از مفصل مصنوعی استفاده کرد.
بیمارانی که دچار تومورهای خوش خیم و بدخیم میشوند و سر و گردن استخوان به صورت کامل یا استابولوم از بین می‌روند، جایگزین آن استفاده از یک مفصل مصنوعی است. مورد دیگر استفاده از آرتروپلاستی مفصل هیپ در بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید است.
از دیگر کاربردهای تعویض مفصل لگن بیماری‌های عفونی است. افرادی که در زمان کودکی دچار عفونت مفصل هیپ شده‌اند و آن عفونت خوب شده اما عوارضش در مفصل هیپ به جا مانده باعث دردناک، خشک شدن و بی تحرکی مفصل شده که یکی دیگر از کاربردهای آرتروپلاستی مفصل هیپ می‌باشد.
امروزه متأسفانه برخی از جوانان در باشگاه‌های بدنسازی از داروها و موادی استفاده می‌کنند که دچار سیاه شدگی سر فمور میشوند و برای آنها از تعویض مفصل لگن استفاده میشود. به طور کلی بیمارانی که به هر دلیلی دچار درد در ناحیه مفصل شده‌اند برای کاهش درد و برقراری حرکات طبیعی لگن عمل آرتروپلاستی هیپ انجام میشود.
هر عمل جراحی و پروسه پزشکی عوارض دارد از جمله آرتروپلاستی مفصل هیپ که آن هم عوارض خاص خودش را دارد و شامل عفونت، گاهی کوتاه بلند شدن، در رفتگی و لق شدگی مفصل می‌باشد.
برخی از این عوارض با تکنیک‌ها و توسط جراح قابل پیشگیری هستند و برخی دیگر مانند عفونت دست جراح نیست و تا سه درصد موارد امکان دارد عفونت مفصل هیپ هم به دنبال این عمل ایجاد شود
.
بیمارانی که به دلیل هر نوع فلجی و ضایعه عصب ابدکتور هیپ نداشته باشند، کاندید مناسبی برای این عمل نیستند و البته برای آنان هم جایگزین وجود دارد. به این منظور نوعی از پروتزها به عنوان پروتزهای قفل شونده ساخته شده که مقداری جای ابدکتور را می‌گیرند، اما نه به طور کامل.
بیمارانی که دچار ضعف مفرط عضلات اطراف مفصل لگن هستند کاندید مناسبی برای این عمل نیستند، زیرا یکی از عوامل ثبات مفصل عضلات اطراف آن است. اگر عضله‌ای اطراف مفصل فلج یا ضعیف باشد که نتواند از مفصل نگهداری کند، این مفصل در می‌رود.
آرتروپلاستی هیپ
توضیح بیشتر در مورد این جراحی
آرتروپلاستی نوعی جراحی ترمیمی است که به منظور کاهش درد و یا افزایش دامنه حرکتی در مفصلی که دچار محدودیت حرکتی شده انجام می شود.
انواع مختلفی از آرتروپلاستی وجود دارد که عبارتند از
- تعویض کامل مفصل Total joint replacement : نوعی آرتروپلاستی است که در آن هر دو سطح مفصلی با مواد مصنوعی جایگزین میشوند.
- تعویض نیمی از مفصل Hemiarthroplasty : نوعی آرتروپلاستی است که در آن فقط یک طرف سطح مفصلی با مواد مصنوعی جایگزین میشود
- قرار دادن رباط در بین دو سطح مفصلی که به آن Fascial Arthroplasty میگویند
- برداشتن استخوان دو سطح مفصلی بدون اینکه چیزی به جای آن قرار داده شود که به آن Excisional Arthroplasty میگویند.
متداول ترین آرتروپلاستی که امروزه انجام می شود نوع اول است که به آن عمل جراحی تعویض مفصل هم میگویند.
توتال هیپ آرتروپلاستی نوع عمل جراحی ارتوپدی است.
آرتروپلاستی به معنای بازسازی مفصل است. وقتی مفصلی خراب شده و برای بیمار مشکل ایجاد میکند این آسیب و خرابی ممکن است آنقدر زیاد باشد که نیاز به درمان جراحی پیدا کند. در این وضعیت ممکن است از اعمال جراحی متفاوتی استفاده شود. یکی از آنها تعویض مفصل است.
در عمل جراحی تعویض مفصل قسمت یا قسمت هایی از اجزاء تشکیل دهنده مفصل با یک جزء مصنوعی جایگزین میشوند.
بطور مثال وقتی مفصل ران یا آنطور که دکترها میگویند مفصل هیپ Hip joint بشدت خراب میشود ممکن است نیاز به این نوع عمل جراحی وجود داشته باشد.
پس تعویض مفصل نوعی آرتروپلاستی است. دکتر معالج ممکن است تصمیم بگیرد تا فقط سر استخوان ران را از بدن خارج کرده و آن را با یک سر مصنوعی از جنس فلز جایگزین کند.
چون در این وضعیت فقط نیمی از مفصل عوض شده است این عمل را همی آرتروپلاستی میگویند. همی در زبان انگلیس به معنی نیمه و نصفه است.
گاهی اوقات شرایطی وجود دارد که دکتر ارتوپد مجبور می شود هم سر استخوان ران و هم حفره استابولوم را عوض کند. این نوع عمل جراحی را توتال آرتروپلاستی می گویند.
توتال در زبان انگلیسی به معنی “همه” و یا “کامل” است. هیپ هم نام مفصل ران به زبان انگلیس است.
پس توتال هیپ آرتروپلاستی به معنای تعویض کامل مفصل ران است. در این نوع عمل جراحی سر استخوان ران خارج شده و به جای آن یک سر مصنوعی از جنس فلز کار گذاشته میشود.
سطح داخلی حفره استابولوم هم خارج شده و به جای آن یک کاسه فلزی که لایه ای از پلی اتیلین سطح داخلی آن را پوشانیده کار گذاشته میشود. سر فلزی در درون این کاسه فلزی گذاشته شده و به این توتیب کل مفصل ران یا مفصل هیپ با یک مفصل مصنوعی جایگزین شده است.
توتال هیپ آرتروپلاستی از جمله موفق ترین اعمال جراحی ارتوپدی بوده و در غالب اوقات می تواند درد مفصل ران را بطور کامل از بین ببرد.
یکی از علائم مهم آرتروز یا ساییدگی مفصل ران احساس درد در کشاله ران است. با این حال در مواردی ممکن است این درد در ران یا زانو و یا کمر احساس شود. در این موارد تشخیص علت درد کمی مشکل میشود. ممکن است بیماری سال ها به علت کمردرد و یا زانو درد معالجه شود در حالیکه علت اصلی مشکلات وی ساییدگی مفصل لگن است.
گرچه ساییدگی و آرتروز مفصل ران بیشتر در سنین بالا است ولی این مشکل ممکن است حتی در سن بیست سالگی هم ایجاد شود. همیشه بروز ساییدگی مفصلی در سنین پایین به علت وجود یک علت زمینه ای است.
تصمیم به انجام تعویض مفصل ران ارتباط مشخصی با سن فرد ندارد. البته این نوع عمل جراحی معمولا در یک بیمار نوجوان انجام نمیشود ولی حتی یک فرد بیست ساله هم میتواند عمل جراحی تعویض مفصل ران انجام دهد. تصمیم به انجام این جراحی بیش از سن به عوامل دیگری وابسته است که مهمترین آنها شدت درد است.
در ابتدای شروع آرتروز درد شدید نیست. بیمار فقط در موقع انجام فعالیت های شدید بدنی درد دارد. در این موارد با کمی رعایت و اجتناب از انجام فعالیت های شدید میتوان شدت درد را کاهش داد. بیماری که پیشرفت میکند ممکن است نیاز به استفاده از داروهای مسکن پیدا شود.
در این موارد امتناع از مصرف دارو کار اشتباهی است. بسیاری از بیماران با این تصور که مصرف داروی مسکن فایده ندارد آن را مصرف نمیکنند. این فکر اشتباه است.
وقتی آرتروز پیشرفت بیشتری می کند و حتی مصرف داروی مسکن نمیتواند درد بیمار را کاهش دهد بیمار میتواند از عمل جراحی تعویض مفصل ران استفاده کند.
البته گاهی اوقات تصمیم به انجام جراحی باید قدری زودتر گرفته شود. بیماری که به دلایلی تحمل استفاده از داروی مسکن را ندارد و یا بیماری که به علت شدت تخریب استخوان به تاخیر انداختن جراحی میتواند مشکلات بیشتری برایش ایجاد کند احتمالا باید زودتر تحت عمل جراحی قرار گیرد.
به تاخیر انداختن چند ساله عمل جراحی تعویض مفصل ران باید حتما با نظر دکتر معالج باشد. بیماری که نمیخواهد فعلا تحت عمل جراحی قرار گیرد باید تحت نظر دکتر ارتوپد باشد. گاهی اوقات تغییرات استخوانی ایجاد شده در مفصل ران و یا تغییر در وضعیت جسمانی بیمار ممکن است وضعیت را به نحوی تغییر دهد که نیاز شود تا جراحی زودتر انجام گیرد.
در انتها یادآور می شویم که کیفیت انجام آرتروپلاستی مفصل هیپ در کشور ما بسیار مطلوب است. کلیه پروتزهایی که امروزه در دنیا مصرف میشوند، در کشور ما هم فراهم است.
تقریبا برندهای معروف تولیدکننده پروتز در دنیا در ایران نمایندگی دارند و از نظر وسایل، تجهیزات و تکنیک جراحی نه تنها مشکلی نداریم، بلکه میتوان ادعا کرد از بسیاری از کشورهای دیگر جراحان با تجربه‌تری در ایران داریم که با کشورهای پیشرفته هم‌تراز هستند
